Ndoshta shumë prej jush nuk e dinë që përdorimi i duhanit ka nisur shumë herët, rreth 6000 vjet P.K (para Krishtit).
Duhani është një bimë e njohur me emrin Nicotiana tabacum dhe që në lashtësi është përdorur për vetitë dhe përdorimet mjekësore të tij.

Njerëzit e përdornin duhanin:

• për të dezinfektuar plagët.
• si anestezik në operacionet kirurgjikale.
• i përzier me gëlqere ose shkumës, përdorej si pastë dhëmbësh për zbardhjen e dhëmbëve.
• aroma e gjetheve jeshile të freskëta të bimës ndihmonte në lehtësimin e dhimbjeve të kokës.
• çajrat e përftuar nga gjethet e duhanit përdoreshin kundër parazitëve të zorrëve, si laksativë, për të shkaktuar të vjella, si ekspektorantë, në raste marramendjeje dhe të fikëti etj.
• tymi i duhanit fryhej në vesh për të trajtuar dhimbjet e veshit.

Duhanpirja si fenomen dhe cigaret u bënë shumë popullore gjatë luftës së I-rë dhe të II-të botërore.

Në ditët e sotme konsumi i duhanit është shumë i lartë, pavarësisht informacionit të shumtë në lidhje me efektet e dëmshme në shëndetin e njeriut.

Si prodhohet duhani?

Duhani vjen nga dy variete të ndryshme të bimës Nicotiana:

• Nicotiana tabacum
• Nicotiana rustica

Letra me të cilën vishet duhani është e përbërë nga farat e linit dhe nga një masë e butë e përftuar nga pjesa fibrotike e bimëve. Filtrat janë të përbërë nga fibra sintetike, të ngjashme me pambukun.

Le të shohim çfarë ndodh hap pas hapi:

• Rritet bima e duhanit dhe më pas korret.
• Bima e duhanit perpunohet, i largohet lagështia dhe i nënshtrohet një proçesi që rrit cilësinë e saj.
• Gjethet e duhanit lihen që të maturohen, u largohen papastërtitë dhe grimcohen.
• Prodhohet cigarja.
• Proçesi i fundit është ai i paketimit.

Llojet e duhanit

Përveç cigareve klasike ekszistojnë produkte të ndryshme që prodhohen nga bima e duhannit dhe që përdoren për duhanpirje:

1. Bidis – është një formë duhani, i mbështjellë në gjethet e bimës tamburni dhe në disa raste i lidhur me një fjongo me ngjyrë në njërën apo të dyja anët. Mund të jetë me ose pa aromë.
2. Cigare – përftohen nga kombinimi i duhanit të grirë, pluhurit të tij dhe pjesëzave të vogla që mbeten gjatë gjithë proçesit të prodhimit dhe substancave të tjera shtesë, të mbledhura në një letër në formë cilindrike. Pjesa më e madhe e cigareve kanë një filtër në pjesën fundore.
3. Puro dhe cigare të vogla – janë një lloj tjetër duhani. Përmbajnë sasi më të lartë nikotine sesa cigaret e thjeshta.
4. Duhani “i tretshëm” – mund të tretet në gojë ose në gjuhë. Nuk dihet akoma efekti në shëndet pasi janë produkte relativisht të rinj.
5. Cigare elektronike – janë pajisje me bateri, të cilat kanë një “fishek” të mbushur me nikotinë, aromatizues dhe substanca të tjera kimike. Pra nuk janë gjë tjetër veçse një sistem që shpërndan nikotinën.
6. Hookah (N’argjile) – është një mënyrë e tymosjes së duhanit nëpërmjet një tubi. Djegja e duhanit bëhet nëpërmjet drurit dhe qymyrit dhe kjo çon në prodhimin e tymit.
7. Kreteks – njihet ndryshe dhe si duhani prej karafili. Përftohet nga kombinimi i duhanit me karafilin dhe substanca të tjera. Cigaret prej karafili përmbajnë nikotinë dhe shumë substanca kimike që mendohet se shkaktojnë kancer, si te duhanpirësit ashtu dhe te joduhanpirësit. Ato çojnë në varësi nga nikotina.
8. Llulla – konsiston në një dhomë ku vendoset duhani, dhe një sistem avulli që mundëson djegien e tij dhe prodhimin e tymit.
9. Duhani pa tym – bëhet fjalë për duhanin që përtypet ose thithet nga hunda.

Fakte mbi duhanpirjen

Duhanpirja ka një sërë efektesh negative në jetën e duhanpirësve dhe jo vetëm.

Ajo është një faktor potencial rreziku për:

• sëmundjet kardiovaskulare;
• sëmundjet respiratore;
• lloje të ndryshme kanceri.

Substancat më të dëmshme të duhanit janë nikotina, monoksidi i karbonit dhe katrani.

• Mesatarisht, jeta e një duhanpirësi është 10 vite më e shkurtër se jeta e një personi që nuk pi duhan.
• Tymi i duhanit përmban rreth 7000 kimikate, 70 nga të cilat shkaktojnë kancer.
• 9 nga 10 duhanpirës e kanë filluar duhanin para moshës 18 vjeçare dhe pothuajse të gjithë para moshës 26 vjeçare.
• Zakonisht me çdo cigare, duhanpirësi inhalon 1 mg nikotinë.
• Duhanpirja është një ndër faktorët e paktë që shkakton vdekje në botë dhe që mund të parandalohet,
• Për çdo njeri që vdes nga një sëmundje e shkaktuar nga duhani, janë 20 të tjerë që vuajnë nga të paktën një sëmundje e shkaktuar nga duhani.

NIKOTINA KRIJON VARESI

Kjo do të thotë se sa më shumë të konsumoni, aq më shumë do të ndjeni nevojën për të konsumuar përsëri dhe gjithnjë e më shumë organizmi do të kërkojë nikotinë.

Duhanpirja mund të përkeqësojë situatat e mëposhtme:

• funksionin e dëmtuar te veshkave;
• artritin reumatoid;
• problemet me shikimin;
• sëmundjet dentare;
• diabetin;
• sindromin e zorrës së irrituar;
• disfunksionin erektil.

A mund ta lesh duhanin?    Sigurisht…..

Mënyra për të lënë duhanin

Mjafton të keni dëshirë dhe vullnet, mënyrat për të lënë duhanin janë të shumta. Asnjëherë nuk është vonë. Kurdo që ta merrni këtë vendim, do t’i bëni një nder të madh shëndetit dhe trupit tuaj. Disa mënyra që ndihmojnë për të hequr dorë nga duhanpirja:

1. Terapia zëvëndësuese e nikotinës. Ekzistojnë disa forma lehtësisht më të menaxhueshme të nikotinës, të cilat mund të përdoren në fazën tranzitore, pra atë të kalimit nga duhanpirës në joduhanpirës, për të plotësuar nevojën e organizmit me nikotinë. Disa prej tyre janë:

• çamçakëz me përmbajtje nikotine;
• patche transdermale (ngjitëse në lëkurë);
• solucione nazale me përmbajtje nikotine;
• sisteme që mundësojnë inhalimin e nikotinës.

2. Trajtim psikologjik dhe ndryshim në sjellje është një mënyrë që përfshin:

• edukim psikologjik;
• terapia e “neveritjes”;
• mbështetje shoqërore.

Gjithashtu ekzistenca e një legjislacioni strikt ndihmon në pakësimin e përdorimit të duhanit.

Ligji mbi duhanpirjen mund të:

• ndalojë konsumimin e duhanit në ambiente të caktuara;
• ndalojë reklamimin, promovimin dhe sponsorizimin për këto produkte;
• ndalojë shitjet e duhanit te minorenët;
• ndalojë shitjen e duhanit afër institucioneve arsimore;
• kontrollojë % e nikotinës dhe katranit, duke e mbajtur në nivelet më të ulëta të mundshme;
• detyrojë vendosjen e e fotove dhe shënime në ambalazh, që tregojnë impaktin negativ që sjell duhanpirja në shëndetin e duhanpirësit dhe njerëzve që e rrethojnë.